Berghuttentocht met beginnende bergwandelaars

Precies 25 jaar geleden nam mijn vader mij mee naar “De Rätikon” voor mijn eerste huttentocht. Het Rätikon gebergte ligt nabij het drielandenpunt in het Oostenrijkse Voralberg, het Zwitserland Graubünden en Liechtenstein. Wij maakten deel uit van een groep van 11 personen. Het was voor mij, achteraf, een allesbepalende kennismaking met “de bergen”.

In 2020 ben ik gestart met de Nederlandse opleiding tot International Mountain Leader (bergwandelgids) en heb zelf een huttentocht georganiseerd om ervaring op te doen met het leiden van groepen mensen in de bergen. Ik heb heel bewust gekozen voor een 7-daagse huttentocht door de Rätikon met drie hele fijne en warme tochtgenoten. Twee maanden geleden deelde ik via social media mijn uitnodiging om deel te nemen aan deze tocht. De verhalen, teamgeest en humor in onze groep van vier zijn hartverwarmend. Hierbij mijn verslag van dag tot dag van een onvergetelijke, gezellige en leerzame week.

Samenkomst Brandnertal

Vandaag (zaterdag 8 augustus 2020) is onze heenreis. In het bergdorpje Brand in het Brandnertal komen we samen en proosten we tijdens de lunch op een heerlijke week. Ik koop nog snel verse bergkäse en würst waarna we vertrekken naar de Schattenlaganthütte verderop in het dal. Vanaf daar gaan we te voet verder in de richting van stuwmeer Lünsersee.

In de zomerse hitte loop ik met mijn tochtgenoten de bepakking na. Iedere gram is er namelijk één en het totaalgewicht weegt door, zeker tijdens onze 7-daagse huttentocht. Via het “böser tritt” pad lopen we met ieder gemiddeld 10-12 kilogram rugzakgewicht zigzaggend en snel hoogtemeters winnend omhoog tussen de latschenkiefer beplanting door. John (59 jaar) heeft het zichtbaar zwaar, we passen het tempo aan. Hij verwoordt het met gevoel voor humor als volgt, “böser tritt is goed ‘beus’ vandaag…”

Twee uur later en 500 hoogtemeters verder worden we beloond met fenomenaal uitzicht over stuwmeer Lünersee… We drinken een halve liter op het terras en checken in in onze 4 persoons kamer (geen Lager geboekt in corona tijd, maar Zimmers met meer ruimte). Daarna lopen we met drieën in 75 minuten rond het stuwmeer en leren elkaar beter kennen door over alles en nog wat te kletsen.

Terug in de hut wacht een heerlijke douche en Germknödelsüppe, schnitzel mit pommes (“pom pom mit hannes”, zou mijn jongste dochter zeggen”) en ijs als dessert. Samen nemen we de route voor deze week door en in het bijzonder voor morgen: via de Totalphütte (2.380m) en Gamsluggen naar de Schesaplanahütte. Onderweg kijk ik of we onderweg remoefeningen op een sneeuwveld kunnen doen. Wie weet, tot morgen. “Schlaf gut…”

Dag 1: remoefeningen & Gamsluggen-pas

Vandaag onze eerste volle wandeldag. Na een lekker vers ontbijt laten we de Douglasshütte (1.980m) achter ons en via stuwmeer Lünersee en een pittige klim bereiken we na ruim een uur de herbouwde Totalphütte. Twee winters geleden heeft een verwoestende lawine de oude hut platgewalst. Buiten in de zon genieten we van verse koffie. We zetten koers richting het joch genaamd ‘Gamsluggen’. Vóór Gamsluggen zie ik een geschikt sneeuwveld waar we remoefeningen doornemen. Erg leuk om te doen en het vertrouwen in de groep stijgt, voor zover dat nog niet op orde was.

Bij Gamsluggen maken we de doorsteek van de noord- naar de zuidhelling. De afdaling start met een pittig steil stuk, waarbij vaste kettingen gretig gebruikt worden. Felicia geeft aan dat ze het echt spannend vindt, heel begrijpelijk. Als de afdaling achter ons ligt genieten we een half uur in de wei van een welverdiende middagpauze.

Na 6,5 uur worden we verwelkomd bij de Schesaplanahütte (1.908m) waar een mooie “zimmer” voor ons vieren is gereserveerd. De namiddag genieten we (ja, dat kan) van de was doen en op het zonneterras eten we bergkäse en Drentse worst. Voldaan gevoel bij iedereen, heerlijk!

Dag 2: vier cols op één dag

Na het ontbijt laten we deze fijne hütte achter ons en we gaan op weg naar de eerste col (van in totaal 4) van vandaag, de Chlei Furgga/Salarueljoch (2.243m). De weg er naartoe is een lange traverse door latschenkiefer struiken, bloemenweides, graslandschap waar schapen en geiten lopen te grazen en onderweg steken we enkele waterstroompjes over, prachtig landschap. Bij het joch hebben we mooi uitzicht het Salarueltal in. Een dal waar je Gemzen en Steenbokken tegen kunt komen. We klimmen door naar het Hochjoch/Gross Furgga dat op circa 2.350m ligt.

Het is zonnig weer, we zien wat cirrus wolken (windveren) hoog in de lucht en er ontstaan enkele cumuluswolken. In de namiddag kan er plaatselijk onweer ontstaan. Aan de andere kant van het joch dalen we af en stijgen vervolgens naar het Barthümeljoch op 2.305m. Vanaf daar kijken we breeduit Zwitserland in. Terwijl we hier staan uit te rusten vliegt er een sperwer aan ons voorbij.

Bij de Pfälzerhütte aangekomen is het nog altijd prachtig weer en we rammelen van de honger. We bestellen käsekrainer (worst met kaasstukjes erin) met aardappelsalade en John probeert met succes iets nieuws: koude rode biet reepjes met (scherpe) rettich en zeezout. Smaakt heerlijk!

We hebben nog energie, maar niet meer voor 500 hoogtemeters naar het drielandenpunt, de Naafkopf. Het wordt de Augstenberg op 2.359m die we via een zelf bedachte route bereiken. Onweer hangt in het westen zichtbaar en hoorbaar in de lucht, maar later bij de hut blijkt dat het niet doorzet. “Morgen schon!”, zegt Oskar de huttenwaard. Na het vele zweten van vandaag maken we lol in de heren en dames wasruimte, we zijn lekker ontspannen en voldaan.

Daarna vertellen we elkaar (sterke) verhalen en om half zeven staat er een heerlijke salade van bieten, rettich en maïs op tafel, gevolgd door zalig gegaard en gekruid vlees van het zwein met aardappelpuree en jus en een dessert van yoghurt met bramen en bosvruchten (niet verkeerd, maar de ruim €70,- p.p. inclusief half pension is verreweg de duurste overnachting van deze week).

Buiten de hut doen we alle drie nog een vergeefse poging om het thuisfront te berichten, maar bereik hebben we niet. Nog een lekkere kop thee en om 21:00 uur naar bed. Morgen een mooie maar lange dag voor de boeg en onweer in de (na)middag. Vroeg op pad dus…

Dag 3: zwemmen in de Hirschsee & Spusagang klim

In 1,5 uur dalen we af naar bergdorpje Nenzinger Himmel (1.370m). Via mooie alpenweiden komen we onder de boomgrens uit en hebben we ondertussen aandacht voor spelende bergmarmotten, koeien, grote actieve mierenhopen en vlinders. We kopen bergkäse en landjäger würst. Vanuit Nenzinger Himmel begint de klim naar de Hirschsee (1.670m) en later naar de Spusagangscharte die op 2.250m ligt.

300 hoogtemeters en een uur verder genieten we van de idyllisch gelegen Hirschsee. Het is warm en we zweten als otters dus… zwemkleding aan en plonzen!! Steenkoud, maar wel erg verfrissend. Daarna zet ik aan de oever verse espresso’s en thee. Frank heeft lekkere koeken verzorgt.

Er ontstaan wat cumuluswolken aan de hemel zoals voorspeld. Ik houd het weer in de gaten i.v.m. de kans op regen en onweer vanaf de (na)middag. Om 12:15 uur beginnen we aan de Spusagang, een pittige lange klim met lastige uitdagende passages voor beginnende bergwandelaars en diepe afgronden. Frank, John en Felicia doen het fantastisch, John en Felicia geven te kennen het pittig te vinden en dat is het ook. Ik geef ze tips voor een juiste loophouding en voetplaatsing terwijl we gestaag hoogtemeters winnen. Om 14:15 uur staan we op het joch en we zijn trots op onze teamprestatie. Zo voelt het ook, we doen het samen. We genieten van het weidse uitzicht aan beide kanten, waarna we de afdaling richting hut inzetten.

Daarna dalen we via een steil en lastig eerste stuk af naar onze slaapplek voor vanavond, de Oberzalimhütte (1.890m). Op het terras vertel ik een geologieverhaal over het ontstaan van de Alpen, plaattektoniek, sediment-, magmatisch- en metamorfgesteente en over de “puzzel” die geleerden moesten oplossen over hoe het toch kan dat het bovenste gedeelte van de Matterhorn >200 miljoen jaar oud is en het gesteente eronder veel jonger… We hebben een heerlijke zonnige, inhoudelijke en gezellige borrelnamiddag.

Om half vijf (!!) kijken wij verbaasd als er nog een gezin met twee jonge kinderen beginnen aan de Leibersteig (wit-blauw-wit gemarkeerd en daarmee bedoeld voor wandelaars die “trittsicher en schwindelfrei” zijn) naar de 750 meter hoger gelegen Mannheimerhütte (2.679m) waar 2,5 uur zonder pauze voor staat. Na een uur trekt het dicht en klinken er in korte tijd enkele onweersklappen en begint het te regenen. “Als er maar niks met die kinderen gebeurt”. Met verrekijkers zoeken we het gezin op en zien ze lopen over het pad in de wand dat nergens breder is dan 60 cm. Ze lopen door en het loopt gelukkig goed af. Wij vertrekken morgen weer zo vroeg mogelijk om het mogelijk slechte weer voor te zijn en bekijken we of we de Schesaplana (hoogste top van de Rätikon) met 2.964m kunnen beklimmen…

Dag 4: “Rätikon 40/25”

Deze titel moet ik even toelichten. Op de kop af 25 jaar geleden (in 1995) nam mijn vader Wiet mij mee naar de Rätikon voor een onvergetelijke ‘vader-zoon berghuttentocht’. Wiet, mijn vader, was toen 40 jaar. Sprong in de tijd: ik ben in 2020 gestart met de opleiding tot International mountain leader (bergwandelgids) en heb zelf een huttentocht georganiseerd om ervaring op te doen met het leiden van groepen mensen in de bergen. Ik heb heel bewust gekozen voor een 7-daagse huttentocht door de Rätikon met 3 hele fijne en warme tochtgenoten. De verhalen, teamgeest en humor in onze groep zijn hartverwarmend. Het voelt als 25 jaar geleden en nu ben ik zelf 40 jaar (jong :-)), vandaar “Rätikon 40/25”.

Vandaag klimmen we vanaf de Oberzalimhütte (1.890m) via de Leibersteig (750 hoogtemeters) naar de Brandner gletsjer (2.600m). Stapje voor stapje over een pad van slechts twee voetstappen breed. Een zig-zag-pad aan het begin en eind van de Leibersteig met daar tussenin een lange traverse met prachtig uitzicht in het Oberzalimtal en Brandnertal. Alle dagwandelingen worden nauwkeurig vooraf berekend om daarmee een goede planning te kunnen maken. Voor de Leibersteig heb ik drie uur berekend, exclusief pauzes. In de praktijk hebben we er iets minder dan drie uur voor nodig inclusief pauzes.

Bij de Mannheimerhütte (2.679m) aangekomen trakteren we onszelf op “ein grosses Johannesbeersaft mit apfelstrudl und sahne”. Bouwvakkers brengen een nieuw dak aan op de hut. Topsport op deze hoogte! Met de huttenwaard bespreek ik hoe de route naar en over de Brandner gletsjer loopt. Deze wordt gemarkeerd met stokken en aan de overkant heeft men in de rotsen een rode cirkel geschilderd als richtpunt.

Voor en na de gletsjer oefenen we het lopen in blokkenterrein. Balanceren, juiste voetplaatsing en het gebruik van wandelstokken. De gletsjeroversteek is voor John en Felicia een compleet nieuwe ervaring. Sneeuw licht er alleen hogerop de gletsjer. Er zijn geen gletsjerspleten, wel overal “kanaaltjes” gevormd door smeltwater. Bij iedere stap die we zetten volgt een knisperend geluid onder onze vibram zolen. We hebben allemaal een T-shirt met lange mouwen aan getrokken om ons te beschermen tegen de zon en als bescherming bij een eventuele glijpartij. Plastic palen geven de richting op de gletsjer aan evenals een rode markering in de rotsen aan de overkant.

Na de gletsjer leidt de graat van de Schafköpfe (2.750m) ons richting het Schesaplanasattel. Bij het zadel lunchen, drinken en smeren we ons opnieuw in met zonnebrand en klaar zijn we voor onze toppoging van Rätikon’s Meister; “de Schesaplana met 2.964m”. Het verraderlijk steil traverserende pad doet onze kuiten en achillespezen branden. Om ons heen pakken de wolken zich steeds verder samen en worden donkerder en donkerder. Gelukkig waait het toch weer over en kunnen we door naar de top. Een half uur na onze pauze staan we alle vier op de top. We zijn euforisch!! Een spat regen, prachtige dreigende wolkenluchten en onbetaalbaar uitzicht richting alle drie de landen…

We dalen 600 hoogtemeters af naar de Totalphütte via rotsblokken en geröll paden (gruis) en laten het ons daar welgevallen. Als trotse organisator van deze week trakteer ik mijn tochtgenoten op marillen schnaps na het diner. In mijn hoogslaper neem ik de tijd om onze dag te herbeleven en mijn dagverslag te schrijven. Wat was ik vandaag weer even héél dicht bij mijn lieve pappa, wat een onvergetelijke dag…

Dag 5: groene loper & warmteonweer

De meest uitdagen passages liggen achter ons (Gamsluggen, Spusagang en Leibersteig). Vandaag wordt vooral een “groene dag” op een hoogte van 2.000 tot 2.250 meter hoogte.

Vanaf de Totalphütte (2.380m) dalen we af naar de Lünersee (2.000m), gaan rond het stuwmeer en trakteren onszelf bij de Lünerseealpe op verse (vanille)(karne)melk. Vandaag begint de dag voor het eerst na vijf stralende dagen bewolkt. Langzaam klaart het op terwijl wij via de klim naar het Gafelljoch (2.250m) aan de zuidzijde van kalkmassief Kirchlispitzen in de richting van de Carschinahütte wandelen. Vanaf Gafelljoch tot aan Carschinahütte (2.230m) is eigenlijk één lange groene loper omgeven door enorm hoge klak rotswanden.

Wij houden een uitgebreide picknick onder het indrukwekkende Drusenfluh kalkmassief. Felicia, John en Frank zitten en of liggen prinsheerlijk in de zon in een bergweide vol bloemen en wel 25 tinten groen. Ondertussen kook ik (thee)water en daarna zet ik espresso’s voor Frank en mezelf. John kan even recupereren, want de vermoeidheid bij hem is zichtbaar en er zijn wat pijntjes. Maar toe- of opgeven komt (gelukkig) niet voor in zijn woordenboek. Na de picknick loop ik een tempo wat voor John prettig is. Felicia is vandaag helemaal in haar element, de “Felicia-express” is duidelijk op stoom.

Na de lunch veranderd het wolkenpatroon in versneld tempo en het is duidelijk dat er warmteonweer aankomt, maar hoe laat barst het los…? Felicia en Frank zijn samen in hun tempo naar de hut gelopen, Ik blijft bij John en loods hem tussen de zeer dreigende onweerswolken door in een rustiger tempo naar onze hut. Om 15:15 uur zijn ook wij in de hütte en 20 minuten later barst het onweer en de regen/hagel los. Betere timing kan niet.

We frissen onszelf op met ijskoud water en genieten in de stübe van Zwitserse rösti en worst met mosterd. De sfeer in de hütte, die door twee jonge dames gerund wordt, is erg warm en hartelijk. Een uur later begint het buiten alweer op te klaren. Na het avondeten aanschouwen we buiten de ondergaande zon alvorens we in “ons” ruime winterraum te bed gaan. Ik luister nog een half uur naar mijn favoriete muziek en schrijf mijn dagverslag. Morgen instabiel weer, eens kijken wat we kunnen doen…

Dag 6: salamanderpad, bergmarmotten & kikkers

Na het warmteonweer van gisteren is de atmosfeer instabiel waardoor de dag begint met motregen en laaghangende bewolking. Bij een 7-daagse huttentocht zit er altijd wel een mindere dag tussen, vandaag in ons geval. We vertrekken na een lekker ontbijt in regenkleding in de richting van de Tilisunahütte op maximaal twee uur lopen.

Door het vochtige weer zijn de zwarte salamanders (gekko’s) druk (parend) in de weer. Het is opletten geblazen dat we er niet op gaan staan. Onderweg van de Carschinahütte naar de Tilisunahütte zien we er wel honderd, evenals slakken (die koeienflats eten) en murmeltieren (bergmarmotten) die fel fluiten als waarschuwing naar soortgenoten dat er gevaar dreigt. Nabij de Partnunsee klaart het even op, wat een mooi schouwspel oplevert. Daarna sluit het wolkendek weer en gaat het regenen. Twee en een half uur later arriveren we bij onze laatste hütte van deze week, de Tilisunahütte (2.208m).

We genieten eensgezind van warme chocolademelk met verse slagroom en “strudl mit vanillesauze”. John blijft bij de hut en rust lekker uit en geniet van alles in- en rondom de hut. Ik maak Felicia en Frank enthousiast voor nog een wandeling. Felicia loopt mee tot bij het “zollro hütte” (oud tolhuis i.v.m. grensgebied Oostenrijk – Zwitserland) en Frank en ik toppen de groene berg, genaamd Montedona met 2.298m. We genieten van de klim en het prachtige uitzicht op de Schwarzhorn, Tilisuna-Seehorn, Tilisunasee en de Sulzfluh 2.818m die in de wolken hangt en die Felicia en ik morgenochtend vanaf willen bedwingen. Zelfs op de top van de Montedona verbaas ik mezelf nog over de flora en fauna in het gebied; ik kom kikkers tegen in het gras en een sperwer in de lucht die duidelijk op jacht is.

Terug in de hut genieten we van een warme douche en avondeten dat bestaat uit Schweinebraten met jus, sperziebonen en macaroni. Morgen dalen Frank en John na het ontbijt in 4 uur tijd af naar het dorp Tschagguns in het dal. Vanaf daar met de trein naar de stad Bludenz en met bus 81 naar de Lünersee in het Brandnertal. Felicia en ik volgen morgenochtend vanaf de Sulzfluh (2.818m) top en hebben dan ruim 2.100 (!!) daalmeters voor de boeg naar Tschagguns (685m). Om 21:00 uur te bed, uitkijkend naar de pittige afsluitende dag van morgen. “Guten nacht…”

Dag 7: het maanlandschap van de Sulzfluh

Op de laatste dag van onze 7-daagse huttentocht splitst onze groep op. Frank en John dalen af van de Tilisunahütte naar Tschagguns. Frank wil vanaf de middag graag richting huis rijden en John wil in het Brandnertal genieten en uitrusten. Felicia en ik gaan voor de top van de Sulzfluh (2.818m). Die stond voor gisteren gepland, maar door slecht weer naar vandaag uitgesteld.

De wekker staat om 6:15 uur, maar om 6:05 uur ben ik al gewekt door het ochtendlicht in onze zimmer zonder gordijnen. De huttenwaard en zijn team trakteren ons op een vorstelijk ontbijt inclusief roerei . Om 7:15 uur beginnen we aan de klim van 600 hoogtemeters. Eerst steil door grasweiden omhoog, na twintig minuten gaat het terrein over in kalksteen. De komende anderhalf uur begeven we ons in een maanlandschap van kalkrotsen waarbij steenmannetjes de weg markeren om ons de weg te wijzen. Bij nevel of laaghangende bewolking is navigeren hier voor gevorderden. Trots zijn we als we iets na negenen het topkruis van de Sulzfluh aanraken. Er staat twee uur voor zonder pauze, wij hebben er minder dan twee uur inclusief pauze voor nodig, wel met een lichte rugzak (de rest ligt in de hut). Het uitzicht is hemels, fenomenaal mooi. Wolken komen vanuit het dal omhoog zetten en vegen langs ons heen. We maken foto’s en ik kan zelfs even bellen vanaf de top met mijn oudste dochter Annelijn!

De afdaling verloopt voorspoedig en is het begin van een zeer lange afdaling… Bij de Tilisunahütte pakken we de rest van onze spullen in, waarna we verder afdalen. Via een pittige afdaling voor knieën en bovenbenen via Walser- en Gampadelsalpe houden we lunchpauze en trakteren we onze voeten op verkoeling in de rivier. Zalig! Het is erg warm vandaag, zeker in het dal. Op 45 minuten lopen van Tschagguns biedt een Oostenrijks echtpaar ons een lift aan (met mondkapje) richting Brandnertal, enorm sympathiek.

In het Brandnertal nemen we een welverdiende duik in het natuurzwemmeer en gaan we met z’n drieën uit eten. Wat een prachtige tocht, wat een heerlijke groep, wat ben ik weer ervaringen rijker geworden in de Rätikon. Wederom een bevestiging voor mezelf dat ik met mijn opleiding tot International Mountain Leader het juiste pad ben ingeslagen…